خواص عمومي فلز روي :

فلز روي به رنگ سفيد مايل به آبي يا نقره اي مي با شد . روي خالص خيلي نرم است . در درجه حرارتهاي معمولي ترد و شكننده بوده و با ضربات چكش به راحتي مي شكند و نمي توان آنرا نورد كرد . در درجه حرارتهاي 100 الي 150درجه سانتيگراد مي توان آنرا به راحتي نورد و تبديل به ورق نمود و ورقهاييي به ضخامت 1/. ميلي متر از آن ساخت . ولي در 250 درجه سانتيگراد مجددا به حالت ترد و شكننده در آمده و به شكل گرد در مي آيد . روي براي ضخامتهاي كم قا بليت تورق و مفتول كشي را دارا مي با شد . سختي و مقا ومت تسليم فلز روي وقتي كه با هيچ عنصري آ لياژ نشده با شد ؛ از قلع و سرب بالاتر است و نسبت به آ لو مينيوم و مس پا يدار تر مي با شد . در مكا نهايي كه تنشهاي زيادي به فلز وارد مي شود نبايستي از فلز روي استفاده كر د چرا كه روي در مقابل خزش (   Creep  ) ، مقا ومت كمي از خود نشان مي دهد . مصارف اين فلز تا بع شكل پذ يري آ ن مي با شد . وقتي كه اين فلز با 4% آ لو مينيوم آ لياژ شود مقا ومت تسليم و سختي آ ن به اندازه قا بل توجهي افزايش مي يابد . چنين آ لياژي از قا بليت ريخته گري بر خوردا ر بوده و به خصوص ريخته گري تحت فشار براي آن را يج است .فلز روي با خاصيت الا ستيسته زياد ؛ شكل پذيري خوبي دارد . خاصيت الكترو نگا تيوي آن سبب استفاده وسيع ان در باطري هاي خشك شده است . از خواص مهم تكنيكي روي در صنعت حفاظت خيلي خوب پوششهاي آن در مقابل خوردگي است .

معدن انگوران :

اين معدن در 130 كيلومتري جنوب غربي شهر ستان زنحان و در ارتفاع 3000 متري از سطح دريا واقع شده است .    معدن انگوران با توحه به مقدار ذخيره و عيار بزرگترين معدن از نوع خود در خاور ميانه محسوب مي شود و از معادن بزرگ و مهم روي در جهان به شمار مي آيد . عمليات استخراج در اين معدن به روش رو باز صورت مي گيرد كه اخيرا استخراج به صورت زير زميني نيز در حد بسيار كو چكي آغاز شده است .

مشخصات معدن انگوران به شرح زير مي با شد .

-شيب نهايي پيت در باطله ها :45 درجه

-شيب نهايي پيت در سنگ معدن : 35 درجه

-ارتفاع پله ها : 10 متر

-شيب ديوار پله ها : 74 درجه

استخراج : كا نسارها يا در زير زمين يا در سطح ويا در نز ديكي سطح زمين قرار دارند و روش استخراج آنها به طور كلي به سه گروه زير تقسيم مي شود:

1-  روش هاي استخراج معادن سطحي

2-  روش هاي استخراج معادن زير زميني

3-  روش‌هاي  استخراج تر كيبي

به طور معمول كا نسار هايي كه در سطح يا نزديكي  سطح  زمين قرار دارند؛ به روشهاي معادن سطحي و كا نسارهايي كه در اعماق زمين قرا ر گرفتند به روشهاي معادن زير زميني استخراج مي كردند .

بين اعماق كم و زياد ؛ مرزي وجود دارد كه به آن مرز ؛ خط سر به سري مي گويند . در اين مرز استخراج ذخيره مورد نظر از لحاظ اقتصادي با روشهاي زير زميني يا سطحي داراي مزيت برابر است . بنا براين با بدست آمدن اين عمق مي توان گفت هر ذخيره ا ي كه در با لاي اين مرز وجود داشته باشد با يد به طريقه سطحي استخراج شود و هر ذخيره اي كه در پايين اين عمق باشد ؛ به طريقه زير زميني مقرون به صر فه تر است براي تعيين و محاسبه عمق سر به سر يك بررسي فني و اقتصادي كا مل مورد نياز است . ميزان عمق سر به سر در شرايط مختلف كشور هاي مختلف و حتي مناطق مختلف در يك كشور متفاوت است . 

1)    روشهاي استخراج معادن سطحي

در حال حاضر در حدود 8%معادن كل دنيا و 15 در صد از معادن روي به روشهاي سطحي استخراج مي شوند بطور كلي روشهاي استخراج معادن سطحي را بر حسب نوع ذ خيره و شيوه استخراج به چند گروه زير تقسيم مي كنند :

الف ) روش استخراج  رو باز

ب) روش سطح برداري

ج) روش استخراج كواري

د) درج و روش هيد روليكي

 در بين روشهاي نا مبرده ، روش رو باز ، بيش تر براي معادن فلزي از جمله سرب و روي به كار برده مي شود اين روش استخراج با ايجاد پله صورت مي گيرد ، بدين جهت بعضي اوقات به اين  روش ، روش پله اي نيز گفته مي شود . پله ها از عمقي از معدن كه استخراج مواد معدني ضرر ندهد طراحي و ايجاد مي شوند . در اين روش جهت دسترسي به ماده معدني نياز به برداشت حجم قابل توجهي باطله است . در طراحي معدن از جمله نكات مهم ، نسبت به باطله برداري به ماده معدني است كه بايد مد نظر قرار گيرد . روش استخراج در معدن انگورا ن نيز به صورت رو باز يا پله اي مي با شد .

حداقل عيار قابل استخراج : روي با فراواني نسبي 008/0 درصد در تركيب پوسته جامد زمين ، عنصر كالكوفيلي است كه تقريبا هميشه همراه سرب ظاهر مي شود .منظور از حداقل عيار قابل استخراج ، عياري است كه استخراج مواد با آن عيار از نظر اقتصادي مقرون به صرفه باشد . عيار قابل استخراج مواد معدني اين دو فلز به وضوح معدن از نظر جغرافيايي ( راهها ، آب و هواي نا حيه )؛ ذخيره مواد معدني ، طرز قرار گرفتن آن ، و به مقدار استخراج روزا نه بستگي دارد .هر كدام از اين عوامل ممكن است درصد عيار قابل استخراج را تغيير دهند . عوامل ديگري نيز در عيار قابل استخراج مو ثري مي با شند ، مثلا ميزان  و با زيابي فلزات با ارزش مانند : نقره كادميم و غيره كه غالبا همراه كانه هاي سرب و روي در كانسار وجود دارد و ارزش كانه را بالا مي برد . همچنين ممكن است كانه ناخالصي هاي ديگر نظير آر ارسنيك و بيسموت داشته باشد كه اين ناخالصي ها از ارزش آن مي كاهد . به طور معمول عيار بيسموت نبايد بيش از 05/0 درصد و عيار آرسنيك از 1 درصد باشد ، در اسفالريت (zns ) عيار مجموع بيسموت و قلع نبايد از 25/0 درصد عيار آرسنيك و قلع از 12/0 و فلئورين از 1/0 درصد تجاوز كند. كانه‌هاي روي و سرب از لحاظ منشاء پيدايش شان با همديگر چنان بستگي دارند كه هميشه نام آنها را با هم ذكر مي‌كنند. هر دو فلز ميل تركيبي زيادي با گوگرد دارند. به اين جهت نيز كانسارهاي آنها با كانسارهاي مس قرابت دارند، و ليكن قسمت اعظم توده‌هاي اين دوفلز در حوزة حرارتي متوسط تا ضعيف تشكيل مي‌گردد گالن غالباً به صورت تشكيلات تبلور مربوط به حرارت پايين تر از بِلند ظاهر مي‌شود و به اين جهت و بسياري از كانسارهاي سرب و روي مقدار روي با زياد شدن عمق كانسار افزايش مي‌يابد. ليكن در حرارت‌هاي بالاتر هم بِلند تشكيل مي‌شود. و اين نوع بلند همواره به مناسب داشتن مقداري سولفيد آهن تيره رنگ مي‌باشد، بلندهاي روشن به اين جهت خالص‌تر است و ارزش بيشتري دارد.

كانسار انگوران:

اين كانسادر 130 كيلومتر جنوب غربي شهرستان زنجان در طول جغرافيايي 20-27 و عرض جغرافيايي 40-36 در رشته كوههاي سنندج-سيرجان و در ارتفاع متوسط 2950 متري از سطح دريا واقع شده است. از نظر زمين شناسي بر اساس آخرين تقسيم‌بندي چينه‌ي ايران بر روي زون اروميه  ـ  پل دختر و به عبارت ديگر مي توان گفت بر روي زون سلطانيه ميشو واقع شده است و همان خصوصيات تكنيكي و ماگمايي و ساير رويدادهاي زمين ساختمان اين زون را دارا مي باشد توالي چينه‌اي با شيب ملايم از 20 تا 30 درجه به سمت شرق را دارا مي باشد و نمايي از يك تاقديس را به دست مي‌دهدالبته ساختمان منطقة معدن تحت فرايند تكتونيكي واقع گرديده  است و ظاهري شبيه به ناوديس پيدا كرده است تمامي رخساره‌هاي رسوبي و دگرگوني منطقه داراي لايه‌بندي مي باشد و غير از تودة نفوذي، اثر ديگري كه دلالت بر وجود سنگ‌هاي آذرين داشته باشد ديده نشده است.دگرگوني در منطقه، تحت شرايط دگرگوني ناحيه‌اي با درجه حرارت پايين و فشار بالا بوده است. تنها در ناحية شرق معدن كه شيست‌ها به وسيلة يك گسل در مجاورت سنگهاي توفيك قرار مي‌گيرد گرانيت‌هاي آناتكسي و يا به عبارت ديگر تجمع كاني‌هاي كوارتز، ميكا و فلدسپات ديده مي‌شود.تودة معدني به صورت يك عدسي بزرگ با يك لايه ضخيم بر روي شيست قرار گرفته است تودة هم شيب با شيست بوده و در قسمت‌هاي كم عيار و بعضي از نواحي ديگرسنگ معدني حالت شيل يا شيست دارد و در مجاورت آهك، مشابه سنگ آهك و در قسمت‌هاي پر عيار، متراكم و سخت مي‌گردد. تودة معدن از پايين، توسط شيست و از بالا توسط آهك كريستالين محدود گرديده است. از لحاظ زمين ساختي، ساختمان اصلي منطقه يك تاقديس بوده كه در اثر عوامل تكتونيكي حالت يك ناوديس را پيدا نموده است.تودة معدني به طور كلي به وسيلة سه گسل عمده محدود شده است. يكي درناحيه شرقي با جهت شمال شرقي، جنوب غربي، ديگري در قسمت شمال معدن با جهت شرقي –غربي و سومي در غرب معدن با جهت شمال غرب –جنوب شرقي. اين سه گسل به شكل مثلثي كه رأس آن به طرف جنوب و قاعدة آن به سمت شمال مي‌باشد، مادة معدني را محدود مي‌نمايد و در خارج از اين مثلث كارهاي اكتشافي صورت نگرفته است.گسل‌ها نقش عمده در معدن بازي مي‌كنند و در واقع عيار بندي جنس و نوع مادة معدني كربناتي يا سيكيلاتي با گسل‌ها كنترل شده و تغيير پيدا مي‌كند.ماده معدني شامل دو بلوك شمال و جنوبي مي‌گردد در بلوك در كف روي سولفيدي موجود مي باشد و در قسمت بالا، زون اكسيدي اما در بلوك شمالي در قسمت‌هاي زيرين مقدار كمي مخلوط كربناتي و سولفيدي است. در اين بلوك عمدتاً زون اكسيدي قرار دارد تودة معدني يك شيب عمومي به طرف جنوب شرقي را به خود گرفته است

كاني‌هاي موجود بر طبق مناطق مختلف مادة معدني عبارت از :

بخش اكسيدي: كاني عمدة روي ، اسميت زوئيت (znco3) مي باشد و به ندرت در بعضي نمونه‌ها همي مورفيت (Zn₄Si₂O_v(OH₂)H₂O و هيدروزنسيت (Zn_o(co₃)₂(IH₆) مشاهده مي‌شود. كاني اصلي سرب و سروزيت (phco₃) است و كاني ميمتيت (pb_ocl(Aso₄)₃) و بويدانتيت نيز به طور پراكنده در معدن يافت مي‌شود.كاني‌هاي باطله در درجه اول كوارتز و كلسيت و درجه دوم كائولينيت ، سريسيت، موتت، موريلونيت، كلريت، هماتيت و گوتيت مي باشند.

بخش سولفيدي: در بخش سولفيدي، كاني هاي اصلي، اسفالريت (zns) و گالن (pbs) و كاني‌هاي باطله، كوارتز و كلريت مي باشند.

توزيع فلز روي بر اساس نمونه‌گيري ها و آناليزهاي انجام شده در معدن انگوران مطابق جدول زير مي باشد:

 نتيجه مطالعات نشان مي‌دهد كه هر اندازه عيار سرب در سنگ معدن بالا برود. عيار آرسنيك نيز بالا مي‌رود و در مورد روي مي‌توان گفت هر چه قدر عيار روي بالا رود. عيار سيليس كاهش مي يابد.

كاني هاي روي:

كاني چيست:

به طور كلي اجزاء تشكيل دهندة سنگ‌ها و كاسنگ‌ها كه غالباً مي‌توان آنها را با چشم مسلح يا غير مسلح تشخيص داد كاني ناميده مي‌شود.كاني ها موادي هستند جامد و پايدار كه از نظر خواص فيزيكي و شيميايي همگن مي باشند اين مواد به طور طبيعي و بدون دخالت انسان در زمين بر روي آن و در كائنات بوجود آمده‌اند كاني هاي مي‌توانند آمورف يا غير آمورف باشند. كاني‌ها از نظر شيميايي از عناصر و تركيبات آنها تشكيل شده‌انديك تركيب كه از نظر استيو كيومتري داراي فرمول دقيقي باشد براي اينگونه مواد الزامي نيست در واقع تعداد كاني‌هايي كه داراي چنين تركيبي هستند بسيار ناچيز مي باشد.